1915 Yılı Harput’ta Ermeni İsyanları

1915 YILI HARPUT’TA ERMEN İSYANLARI

                Ermeni komitecilerinin Rus Ordusu ile işbirliği sonucu Türk Ordusunu arkadan vurduğu bunun bir sonucu güvenlik tedbirleri olarak Osmanlı devleti sınır bölgesinde ki Ermenilerin ‘’Tehcir’’ ine karar vererek onları Anadolu’nun iç kısımlarına ve güney bölgelerine yerleştirmeleri bu yılda başlamıştı

                Bu tehcir dolasıyla ve genel merkezlerinden gönderilen komiteciler ile 1914 yılında olduğu gibi büyük faaliyetler içine girdikleri ve silahlandıkları Edward isimli bir eczacının ihbarı tespit edilmişti.Bu ihbarda , Ermeni maşatlığında çok sayıda silah bulunduğu bildirilmişti. Daha sonra güvenlik kuvvetleri Ermeni evleri ve Ermeni maşatlığında yaptığı aramalarda 150 kadar bomba ve çok sayıda silah ele geçirilmişti.

Tehcir dolasıyla pek çok Ermeni Harput Dersim bölgesine zaman zaman gelmeye burayı bir basamak yaparak Rusya’ya çalışmışlardı.Bu mıntıkada kaçmayı başarmak  için birçok istasyon kurulmuş ve 100 kişinin üzerinde Ermeni, Rusya’ya kaçırılmıştı

1915 Ermeni isyanında , öğretmenler ve doktorların da büyük desteği görülmüştü.Okullarda devamlı isyan fikirleri işlenirken, hastaneler de bir kaçak yuvası olmuştu.

Azınlıklardan sonra nihayet 22 Mayıs 1915 günü Cuma namazı sırasında çıkarılmaya karar kılınmış ve uygulamaya geçilmişti.Bunun yanında Harput bucağı altında  askeri hastanede ki  Ermeni üç doktorun hasta askerlere ilaç yerine zehir vermeleri ve 100 kişinin üstünde öldürdükleri anlaşılması isyanın başka bir yönünü ortaya çıkarmıştı

İsyanı uygulamaya devam eden Ermeniler bir denemeyi de Yurtbaşı köyünde yapmışlardı. Köyün camisinin altına, kadar tünel kazıp Türkler namaz kılarken içindekilerle havaya uçurmak istemişlerdi. Anca bu bir ihbarla gerçekleşmemiş ve takibat sonucu ele başları ile birlikte dört kişi yakalanmıştı. Yapılan soruşturma sonucu bunların da Taşnak üyesi olduğu anlaşılmıştı .

Bu olaylardan bir müddet sonra da Elazığ’da katliama girişecekleri ihbarı üzerine tedbirler artırılmış ve baskınlar ile İttihat Terakki Şubesi Başkanı Palu’lu Hakkı Efendinin büyük gayretleri sonucu Ermeni çeteleri ve başkanları silahları ile birlikte yakalanmışlardır.

Sonuç olarak Harput ve civarında her türlü teşkilata , okullara, hastaneler ve maddi imkanlara sahip olan Ermeniler devlet nimetlerinden yararlanmalarına rağmen , Ermeni komiteleri, kiliseler ve misyonerler vasıtasıyla isyana teşvik edilmişlerdir. Ancak , Harput  ve çevresinde Ruslar ile tam işbirliğine gidememeleri , silah ve cephaneliklerinin ortaya çıkarılmaları isyan hareketlerinin önceden haber alınması büyük insan kaybının önüne geçilmesine etkili olmuştur. Yine de bilhassa komiteler vasıtasıyla vahşetlerine davam etmek isteyen Ermeniler acı ızdırap dolu günlerin yaşanmasına sebep olmuşlardır. Böylece Türkün zor günlerinde düşmanla işbirlik olup sırtından vurmaya çalışmışlardır. Sonunda acı gerçekleri görememiş olan komiteciler beraberinde bir Ermeni toplumunun da geleceğini karanlıklar içine atmış geride büyük acılar bırakmışlardır.