Deprem Gerçeği Ve Malatya (2)

DEPREM GERÇEĞİ VE MALATYA (2)

Yazının 2. bölümünde bir deprem planında olmazsa olmaz neler olması
gerekir konusunu belirteceğim.

Bir idari birimde (İl/İlçe vb.) deprem planlamasında yer alması gereken
hususları tespit ederken, bir deprem durumunda o idari birimdeki binalar, alt ve üst
yapı tesislerindeki muhtemel hasar durumları dikkate alınarak planlama yapılır.
Bunun tahmini ise halen idari birimlerde kaydı olan bina envanterlerinden bulunur.
İdari birimdeki (İl-İlçe vb.) hasar oranları, o idari birimin kendi yetenekleri (aramakurtarma-yangınla mücadele-ilk yardım ve tedavi-barınma-iaşe vb.) ile yardımın
sağlanması veya ilave (dışarıdan) yetenek talebi yapılarak depremzedelere yardım
ulaştırılması konusunda esas teşkil eder. Bu durumun tespiti için, öncelikle o idari
birimin mevcut yeteneklerinin (kamu-özel sektör) belirlenmesi lazımdır.

Bu yeteneklerin belirlenmesi ile, alt ve üst yapı tamiratları, kaç kişiye yardım
sağlanabileceği, aynı anda kaç binada arama-kurtarma faaliyetinin yapılabileceği gibi
hususlar belirlenir. İdari birimde meydana gelebilecek büyük ve çok hasarlı bir
depremde idari birimin sahip olduğu yeteneklerin büyük kısmının kullanılamayacağı
dikkate alınarak dışarıdan (yurt içi-yurt dışı) ihtiyaç duyulan yeteneklerin neler
olabileceği, somut olarak tespit edilir ve plana dahil edilir. Planda yer alması gereken
başlıca ana hususlar ise şunlardır;

1. Toplanma Bölgeleri;
Planlama için mahalleler baz alınarak uygun ve emniyetli yerler tespit edilerek
imar planlarına işlenir. Buranın alt yapısı (elektrik-su- kanalizasyon vb.) hazır olur.
Geçici barınma için kurulacak çadırlar (yatma-yemek-hastane vb.) bir kroki halinde
planda yer alır. Depremden sağ kurtulan vatandaşların, deprem sonrası şoku atlatıp,
her türlü ihtiyaçlarının sağlanacağı ve insan sayısı dikkate alınarak planlanmış, her
mahallede yer alması gereken bir veya daha fazla emniyetli toplanma bölgelerine
tahliyesi, bir plan dahilinde kargaşa olmadan sağlanır. Bu yerlerde kurulacak çadır
kentler vasıtasıyla her türlü yardım kontrol altında ve daha kolay ulaştırılacaktır.
Buralar AFAD Müdürlükleri ve Belediyelerce planlanır ve işletilir.

2. Hasta / Yaralı Tedavi ve Tahliye Yerleri;

Öncelikle hasara uğramamış hastaneler ile kurulacak olan seyyar hastane
üniteleri (mevcut ve dışarıdan gelecek) için, süratle müdahale esas alınacak şekilde
uygun bölgelerde hizmet vermesi sağlanır. Hastanelerin bulunacağı yerler bir şehir
haritası üzerine işlenir. Tahliye için, mevcut ve takviye gelecek nakil vasıtalarının
tahsisi ve nasıl yönlendirileceği deprem planında yer almalıdır.Bu hizmetin koordinesi
Sağlık Müdürlükleri ve Kızılay tarafından yapılır.

3. Kriz Yönetim Merkezi ;

İdari birimin başının (vali-kaymakam vb.) uygun bulacağı yerde ve depremin
olması ile birlikte faaliyetine başlar. Burası, bina/çadır veya mobil olabilir. Depremin

etkisine göre, alternatif olarak planlanmalıdır. Görevi, hizmetlerin koordinesi,
dışarıdan gelenlerin karşılanması dahil onlara gerekli destek ve görevlerin verilmesi,
hasar ve zayiatın tespiti ve raporlanmasıdır. Burada, mevcut ve dışarıdan gelecek
ekiplerle her türlü muhabere irtibatını sağlayacak cihazlar olması önemlidir. Ayrıntılı
bir şehir haritası (harita-uydu görüntüsü birlikte) ve harita üzerine şeffaf koordinat
(üst ve yanlarında harf ve sayı olan kare kutular) kağıtları konularak, hangi bölgede
kim, hangi teçhizatla görev yapıyor planlaması yapılır. Kimin nerede oturduğunu,
yıkılan binada kimlerin bulunduğunu bilmek, yapılacak yardımların nerede kimlere
verileceği, yardım miktarının ne olacağı hususlarının tespiti ancak bu merkezde
çalıştırılacak adrese dayalı nüfus sistem ile mümkündür.

Malatya için mevcut hasar durumunu tespitinde Kara Havacılık Alayının hava
vasıtalarının görevlendirilmesi, acil sıhhi tahliyeler için Hava Üs Komutanlığı ile
koordinenin, bu plana dahil edilerek Kriz Merkezince bu hizmetlerin verilmesi
sağlanmalıdır.

4. Emniyet, Asayiş ve Trafik Hizmetleri ;

Geçmiş depremlerde yaşanan yağma, hırsızlık, kurtarma alanlarında kurtarma
ekiplerinin işlerini tehlikeye sokacak davranışlar vb. gibi durumlara karşı, mevcut ve
takviye gelen ekiplerin görevlendirilmesi hizmetidir. Yolların açık bulundurulması,
trafiğin akıcı olması ise, yaralı tahliyesi ve yardım malzemelerinin sevki için önemlidir.
Yollardaki alt ve üst yapı hasarları, bu ekipler ve kriz merkezince belediyeler başta
olmak üzere, diğer imkanlarla süratle giderilir. Bu hizmet planda ayrıntılı olarak
bulunur.

5. Dışarıdan Gelecek Personel/Araç/İş Makineleri İçin Alanlar;
Gelecek personelin (bayan-erkek) kalacakları yerler, araç ve iş makinelerinin
bakım ve ikmali için alınması gereken tedbirler planda yer alır.

6. Cenaze İşleri ;

Bu konu yerel belediyelerin görevidir. Ancak kimlik tespiti yapılana kadar
cesetlerin saklanması için ihtiyaç duyulan soğuk hava depoları (mevcut/dışarıdan
gelecek mobil) faaliyette olması gerekir. Kimlik tespiti yapılan cesetler,bekletilmeden
gömülür ve fotoğraflı kayıtları tutulur.

7. Değerli Malların Korunması ;

Müzeler,bankalar ve yıkıntılardan çıkarılan değerli malların, fotoğraflanıp,
nerede bulunduğunun da kayıt altına alınarak, depolandığı özel koruması olan yerler
kurulmalıdır.

8. Yardım Depoları ;

Sabit veya seyyar bir şekilde hizmet verirler. Dağıtımda esas kişilerin, beyanı
değil, ihtiyacın tespiti ve gerçek ihtiyaç sahibine, ihtiyacı kadarının verilmesidir.

Beyana göre yapılan yardımların doğru olmadığı, şahısların ihtiyaçlarından fazla
malzeme almasından dolayı, geçmiş depremlerde bu hizmetin devlete gerçekten
daha fazla maliyeti olduğu aşikardır.

9. Kurtarma ve Enkaz Ekipleri ;

Kamu ve özel sektör imkanları ( İş makineleri vb.) tespiti ile o idari birimin
yeteneği belirlenir. Depremin büyüklüğüne göre dışarıdan takviye talep edilir. Bunun
koordinesi AFAD Müdürlüklerince yapılır. Ekiplere,depremden sağ kalan gönüllü
uygun şahıslar takviye olarak alınabilir.

10. Acil Ana Tamir ve Onarım Ekipleri ;

Bu ekipler, yolların bozulan alt ve üst yapı onarımı, doğal gaz, kanalizasyon,
telefon, internet, su ve elektrik hatlarının onarımı ile, o yerleşim yerine dışarıdan
gelenlerin naklini sağlayacak şehir dışı alanlarda çalışırlar. Bu ekipleri, hasar
durumuna göre kriz merkezi yönlendirir.

11. Hasar Tespit Ekipleri ;

Yerleşim yerindeki yıkılmış, hasarlı ve tehlikeli binaların durumlarını tespit
eder. Konusunda uzman mühendislerden oluşur. Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüklerince yapılır. Bu tespitlerin hukuki sonucu olduğundan (sigorta, tazminat
vb.) raporlar mal sahiplerine de verilmelidir.

Sonuç olarak; insan hayatı kıymetlidir. Ölümler mutlaka olacaktır ama bir
gerçek olan depremden korunmak için alınacak tedbirler, vatandaşlara çeşitli
vasıtalarla (konferanslar, medya vb.) ve öğrencilere okullarda verilecek eğitimler ile
kayıplarımız azaltılabilir. Bu nedenle, biz tedbirlerimizi alalım, sonra tevekkül edelim.

Yusuf Çetinkaya

Em. Kur. Alb.