“Develeme”

Topaç, çoğunlukla köşeleri yuvarlatılmış koni şeklinde, sivri ucu üzerinde ve dikey bir eksen etrafında dönen oyuncak. Çalışma prensibi ve fiziksel özellikleri jiroskopa benzer.Dönen bir topaca hafifçe vurulursa eğimli bir şekilde daireler çizmeye başlar. Bir topaç eğimli halde döndürülürse kısa süre sonra dik duruma gelir ve sürtünme nedeniyle durana kadar döner. Bazı topaçlar bir ip (kamçı) vasıtasıyla döndürülürler. Kamçılı topaçların dönme süresi, kamçılamak suretiyle uzatılır.[1] Bazı topaçların tepesinde (koninin tabanında) tutmaya yarayan bir parça bulunur ve bunun parmaklar vasıtasıyla burulması suretiyle döndürülürler. Bazılarında yaylı veya vakumlu mekanizmalar bulunur ve bunların sayesinde ilk dönü verilir. Japonya’da gürleme veya uğultu çıkarması için içi oyulmuş topaçlara gök gürültüsü topacı denir

Topaç hem Asya’da hem de Avrupa’da yüzyıllardır bilinir.[1] Asya’da yemiş kabuklarından ve taşlardan yapılmış topaçlara rastlanır.[1] Japonya’da yüzyıllardır yetişkinler arasında da çocuklar arasında olduğu kadar yaygın bir oyundur.[1] Antik Yunanların ve Romalıların tahta ve terrakottadan topaçlar yaptıkları bilinmektedir.[1] Shakespeare dönemi İngiltere’sinde, köy meydanında ısınmak için oynanan büyükçe bir topaç bulundurulurdu.[1] Napolyon döneminde Ko-en-gen isimli Çin oyunu Avrupa’da Diablo olarak tanındı ve büyük bir moda haline geldi. Bu oyunda Şeytan’ı temsil eden topaç etrafına sarılan kırbaçla döndürülüyor, sonra kırbaçla yeniden yakalanıyordu.[1] Yeni Zelanda’daki Maori halkı su kabağından uğuldayan topaçlar yaparlardı. İnlemeye benzer sesler çıkaran bu topaçlar ölülerin anıldığı törenlerde veya rakip kabilelere büyü yaparken kullanılırdı.[1] Altı köşeli topaçlar geçmişte, her bir yüzüne rakamlar koymak suretiyle zar olarak da kullanılırdı.[1] Günümüzde de köşeli topaçlar bazı kumar oyunlarında zar olarak kullanılır.

Kaynak: Vikipedi, özgür ansiklopedi