İşletmeler hileyi nasıl önleyebilir!
Amerika’da faaliyet gösteren ACFE’nin (Association of Certified Fraud Examiners- Sertifikalı Hile Uzmanları Derneği) tüm dünya ülkeleri üzerinde yaptığı araştırmanın 2014’te yayınlanan raporuna göre, her yıl dünya brüt gelirlerinin %5 ‘i, çalışanların yapmış olduğu hile yoluyla kaybedilmektedir. Bu rakam 3,7 trilyon dolar civarındadır. Peki, işletmelerde meydana gelen bu tür hileleri tespit etmek ve önlemek mümkün müdür? İstanbul Aydın Üniversitesi bünyesinde gerçekleştirilen “Çalışan Hileleri Eğitim Programı” bu sorunun çözümü için atılmış önemli bir adım. Çalışan Hileleri Eğitim Programı’nda eğitim veren Öğretim Görevlisi Fikriye Aslan, eğitim programlarının içeriği ile ilgili önemli bilgiler verdi.
“Türkiye’de hile yoluyla kayba uğrayan bir çok işletme var.”
Günümüzde tüm dünyada her yıl işletmelerin brüt gelirlerinin %5’inin, yani yaklaşık 3,7 trilyon dolarının, çalışanların yaptıkları hileler yoluyla kaybedildiği bilinmektedir. Bu kadar büyük bir rakamın ülke ekonomilerine ne kadar katkıda bulunacağı tahmin edilebilir. Oysa bu rakamlar hile yoluyla çalışanların kendi çıkarlarına hizmet etmektedir. İstanbul Aydın Üniversitesi bünyesinde gerçekleştirilen “Çalışan Hileleri Eğitim Programı” ile Ülkemizdeki işletmelere, bu kayıpları yaşamadan önce hilenin farkına varılmasını, erken tespit edilmesini ve önlenmesini sağlama konularında bilgiler sunmayı amaçlamaktayız.
Bu programda, çalışanların yapmış olduğu hileleri 2014 Dünya İstatistik Raporları ile bağlantılı olarak anlatmakta, İşletmelere hile belirtilerini ve önlemlerini göstermeye çalışmaktayız. Ayrıca yapmış olduğumuz “Hile Denetimi” çalışmalarından ve örneklerinden, karşılaştığımız ilginç vakalardan örnekler vermekteyiz.
En çok hangi sektörlerde hileyle karşılaşılıyor?
Türkiye’de özellikle Tekstil, İnşaat, Eğitim, Sağlık, Sigorta, Bankacılık ve Finans, en çok hileye maruz kalan sektörlerdir. En çok hile yapılan bölümler ise; Muhasebe, Operasyon, Satış-Satın Alma, Planlama, Depo ve İnsan Kaynaklarıdır.Tüm sektörlerden, özellikle üst düzey çalışanlar; CEO, Finansman Müdürü, Muhasebe Müdürü, Pazarlama Müdürü gibi kademelerde görev yapanlar bu eğitimi almak istiyor. Ayrıca şirket ortakları ve hissedarlar da bu eğitimi talep ediyorlar.
Yılın son zamanlarına dikkat!
Yılın son zamanları yapılan hilelerde bir artış gözlenmekte, zira baskının en yoğun olduğu dönemler bu dönemlerdir. Örneğin pazarlama bölümünün ciro tutturması için bu dönemler son şansıdır. Aynı şekilde şirketin yönetiminden sorumlu ortaklarının, diğer ortaklara karşı kâr/zarar hesaplarını açıkladığı dönemler de yine yıl sonlarıdır.Bunun dışında, şirket hisse senetlerinin olduğundan fazla kazançlı gösterilmesi ve yeni yatırımcıyı kandırmaya yönelik çalışmalar kriz ortamlarında daha da artar. Bu dönemlerde kazancı yetmeyen veya kazancını tahsil edemeyen kişiler, kendilerine hile yoluyla ek kazanç sağlama peşine düşebilirler.
İşletmeler hileyi nasıl önleyebilir?Öncelikle işletmeler bir sürü farklı işi aynı kişiye yaptırmamalıdır. Böylece otokontrol sistemi ile ve işlerin rotasyonu ile aynı işi sürekli aynı kişiye yaptırmadan kişilerin birbirini denetlemesi sağlanmalıdır. Bunun dışında, “işletmeler ihbar ve şikayet hatları” kurmalarıdır. Ayrıca işletme içi etik kuralları çalışanlara anlatılmalıdır. Nelerin hile kapsamına girdiği ve hile ile karşılaşıldığında yaptırımlar uygulanacağı vurgusu da yapılmalıdır.
