Tarım Bakanı Ankara Tiftik Keçilerin Soyu Tükeniyor

TARIM BAKANI ANKARA TİFTİK KEÇİLERİN SOYU TÜKENİYOR

ANKARA KEÇİSİ

 Ankara keçisi bir step hayvanı olup, nispeten  yüksek, 800 metreden daha yukarı rakımlarda, kuru ve az yağışlı Orta Anadolu’da yetişir. Ankara Keçisi alçak arazide ve rutubetli ortamlarda yaşayamaz. Sınırlı bir alanda, Orta Anadolu’nun Ankara, Konya, Eskişehir, Çankırı ve Afyon illeri ile  Güneydoğu Anadolu’nun  Siirt ve Mardin illerinde  yetişir.

Diğer bir keçi ırkımız olan kıl keçileri, Ankara keçilerinin memleketimizdeki bu sınırlı yayılma alanına karşılık Türkiye’nin hemen her tarafında yetiştirilmektedir. Mizaç, verim özellikleri ve beden yapısı bakımından da kıl keçisinden farklı olan Ankara keçilerinin bu belirli yayılma alanları bilhassa ORMAN-KEÇİ ilişkilerinde  dikkate alınmalı, Ankara keçileri  kıl keçileri ile bu yönden de karıştırılmamalıdır.

Safkan Ankara Keçisi küçük cüsseli ve narin bir hayvandır. Başı kıl keçilerine nazaran daha ufak, zarif ve biçimlidir. Alın geniş, yüz buruna doğru incelmekte olup dudaklar ince ve dişler muntazamdır. Gerek erkeklerde, gerekse dişilerde boynuz ve sakal vardır

Ankara keçilerinde ortalama olarak cidago yüksekliği 55 cm., vücut uzunluğu 56 cm. olup keçilere yandan bakıldığında kare şeklinde görülür. Sağrısı biraz yüksek, yani arka bacaklar önlerden biraz daha uzundur. Kıl keçilerde ise bu durum tam tersidir.

Baş, alın, kulaklar, çene altı, karın altı ve bacaklar dahil olmak üzere vücudunun her tarafı beyaz, kıvırcık, ipek yumuşaklığında tiftikle örtülüdür. Bu görünüş ve haliyle  Ankara Keçisi güzelliğin ve sevimliliğin bir örneğidir.

Ankara Keçileri yüksek bir genetik güce sahiptir. Bu güç sayesinde Güney Afrika Kap bölgesinde yetişen  küçük yapılı, etlerinde özel bir koku bulunan, kılları kalın ve sert olan yerli keçiler ıslah edilmişlerdir. Yine Amerika Birleşik Devletleri’ndeki yerli keçi ırkları da bu genetik gücün varlığı ile Ankara keçisine dönüştürülmüşlerdir.

Ankara Keçisinin bedenini örten kıl örtüsü genelde beyazdır. Renkli olanlarına da rastlanır. Orta Anadolu bölgesinde yetiştirilen keçilerde vücudun tamamı beyaz renkli tiftikle örtülüdür. Siirt ve Mardin’de kahverengi, gri veya siyah tiftiğe sahip Ankara Keçileri de yetiştirilmektedir. Konya’nın çengelli adı verilen tiftikleri sarı renktedir.

Ancak, Ankara Keçisi yetiştiriciliğinde esas amaç beyaz renkli tiftik elde etmektir. Esas tiftik sınıfına giren beyaz renkli tiftikler yüksek kalitede her renge kolayca boyanabildiği için dokuma sanayiinde aranan ve istenen tiftiklerdir.

Ankara keçileri diğer keçilere, özellikle kıl keçilerine göre daha az hareketlidir ve idareleri daha kolaydır. Meradan çok iyi yararlanırlar. Ağaç yaprakları ve ince dalları ile beslenebilirler. Ankara keçileri ormanlık alanlara kıl keçileri kadar zarar vermezler. Hatta Ankara keçilerine bazı olumsuz davranışların değiştirilebileceği bildirilmektedir. Nitekim oğlaklar büyüme döneminde ormanlık alanlardan uzak tutulduğunda, bunların daha sonra ergin dönemlerinde ormanlık alanlarda otlatıldığında ormana zararsız olduğu bildirilmektedir.

 

ANKARA KEÇİSİNİN VERİMLERİ

 a) Tiftik Verimi : Ankara Keçisi’nin en önemli verimi tiftiğidir. Tiftik dayanıklı, parlak, elastik, zararlı güneş ışınlarını geçirmeyen, nem çekebilme, ısıya dayanıklı, yüksek yalıtım özelliğine sahip, kolay boyanabilen, düzgün ve kaygan yapısı nedeniyle kolay kirlenmeyen değerli bir tekstil ham maddesidir.

Tiftik verimi denilince bir yıllık sürüde fert ( keçi ) başına  elde edilen kirli tiftik miktarı anlaşılır. Ankara Keçileri ülkemizde yılda bir defa ilkbaharda ve hava şartlarına bağlı olarak genellikle Nisan ayında kırkılır. En fazla tiftik 3-5 yaşlı keçilerden alınır. 5 yaşından sonra tiftik verimi düşer. En ince, dolayısıyla en kaliteli tiftik ise 1-2 yaşlı  keçilerden alınır. Yaş ilerledikçe tiftik kalitesi düşer, elyaf kalınlaşır ve sanayiinin aradığı elastikiyet ve mukavemetini kaybeder.

Tiftik verimi her şeyden önce hayvanın genetik kapasitesine bağlıdır. Ancak bu ferdi kapasitenin ortaya çıkabilmesinde çevre faktörlerinin, özellikle de  iyi bakım ve beslenmenin önemli etkisi vardır.

Yeterince beslenmeyen keçilerde tiftik verimi düşük olur. Ayrıca tiftikte lüleler kısa, kesafet az,  renk mat, elyaf mukavemetsiz ve kabadır.

Tiftik verimi üzerine yaşın da etkisi vardır. Genç keçilerden elde edilen tiftik, yaşlılara göre daha azdır. Tiftik verimi ilk kırkımdan sonra artmaya başlar ve genellikle 4-5 yaşa kadar devam eder. Ankara Keçilerinde ortalama tiftik verimi yaşa göre 1.6 kg/baş ile 2.5 kg./baş arasındadır. Ancak 5 kg a kadar tiftik veren keçiler de vardır.

Ortalama değerler olarak tiftiklerde lüle uzunluğu 13–16 cm., elyaf çapı 30–33 mikron, randıman ( temiz tiftik oranı ) % 70-75’dir.

Tiftik döşemelik, perdelik, elbiselik ve dekoratif kumaşlar; trikotaj endüstrisi ile battaniye ve halı imalinde kullanılmaktadır. Genç keçilerden elde edilen tiftik daha çok elbiselik kumaşların yapımında, yaşlı keçilerden elde edilenler ise halı ve döşemelik kumaşların yapımında kullanılmaktadır. Tiftik saf olarak kullanıldığı gibi, yapağı, pamuk ve bazı sentetik elyaflarla karıştırılarak kaliteli kumaşların ve giyim eşyalarının  yapımında da kullanılmaktadır. Dünya tiftik üretimini büyük bir kısmı kendine özgü tiftik endüstrisini  geliştirmiş olan İngiltere başta olmak üzere İtalya, Fransa ve İspanya’da işlenmektedir. İşlenen tiftiğin büyük bir kısmı başta Japonya olmak üzere diğer ülkelere satılmaktadır.

 

Ülkemizde bu gün elde edilen yıllık tiftik miktarı dahili tekstil sanayiimizin ham madde ihtiyacını karşılamaktan uzaktır. Bu nedenle mevcut desteklere ilaveten alınacak yeni koruma tedbirleri ile Türkiye tiftik rekoltesinin süratle asgari 1500 ton/yıl seviyelerine getirilmesi gerekmektedir.

Türkiye’de tek kırkım yapılır. A.B.D. ve Güney Afrika’da biri Şubat ayında diğeri Ağustos ayında olmak üzere çift kırkım yapılmaktadır. Bu iki ülkede fert başına çift kırkım sonucu yıllık ortalama 4 – 4,5 kg/fert verim alınabilmektedir.

b) Yavru Verimi : Ankara Keçisi yetiştiriciliğinde yavru verimi büyük bir önem taşımaktadır. Genel olarak ülkemizde bu yetiştirme kolundaki verim iyi bir durumdadır.  Bakım ve beslenme koşullarının normal  olduğu sürelerde  teke altına göre gebelik oranı % 80 – 85 seviyesindedir. Ankara Keçilerinde  ikiz yavru verimi  düşük olup ancak % 2 – 5 oranında görülür. Doğan oğlaklarda süt kesimine kadar yaşama gücü % 80 – 90  oranındadır.

 

Ankara keçisi cinsi olgunluğa diğer keçi ırklarından daha geç ulaşır. Bakım ve beslenmenin iyi olduğu sürülerde 1,5 – 2 yaşındaki çepiçlerin  % 50 si tekeye verilebilir. Daha ilkel şartlardaki sürülerde  bu oranın daha düşük olması normal kabul edilmektedir. Teke altı keçi sayısına göre yavru verimi yaşla beraber artış gösterir. 2 yaşlılarda yavru verimi oranı  % 80 iken, 4-5 yaşlılarda bu oran % 90 a, 6 yaşlılarda % 100 e ulaşmaktadır.

 

c) Et Verimi : Tiftik keçisinin eti başta yetiştirildiği bölgedekiler olmak üzere, halk tarafından fazla miktarda tüketilmektedir. Geleneksel olarak kıl keçisi eti tüketen bölgelerin de özellikle oğlaklar olmak üzere tiftik keçilerine büyük ilgi gösterdiği zamanlar da olmaktadır. Ankara Keçilerinin eti gevrek ve lezzetlidir. Kıl keçilerinin etlerinde bulunan özel kokuya ( ağır keçi kokusuna ) bunların etlerinde  rastlanmaz; ve dolayısıyla tiftik keçisi eti daha çok tercih edilmektedir. Ancak Ankara keçisinin besi performansı ve karkas kalitesi  iyi değildir.

 Ankara Keçilerinde Kırkım Sonu  ve Sıfat Öncesi  Canlı Ağırlıkları

___________________________________________________________                                                                                                                                                    Kırkım Sonu                                  Sıfat Öncesi

Yaş                 Canlı Ağırlık                Yaş              Canlı Ağırlık

___________________________________________________________

1                          20,3                     1,5                       24,2

2                          25,1                     2,5                       29,5

3                          28,1                     3,5                       31,6

4                          30,5                     4,5                       33,6

5                          32,5                     5,5                       34,9

6                          32,4                     6,5                       35,0

 

Et randımanları da  yine bakım ve beslenme koşullarına göre  % 35 – 50  arasında değişmektedir. Et verimleri fert başına;

Keçilerde    14 -16  kg.

Oğlaklarda   7 –  8  kg.

 

arasında değişmektedir.

d) Süt Verimi : Yetiştirildiği diğer ülkelerde sağılmayan Ankara keçilerini bizde bazı yetiştiriciler sağmaktadır. Ankara Keçisinin sütü azdır. Ancak yavrusunu besleyecek düzeydedir. Ankara keçisinin ancak tek yavruyu besleyecek kadar sütü olur. Bu nedenle ikizlik istenmez. Sağım yapıldığı takdirde bir laktasyon döneminde 100-120 gün sağılır ve  25-40 kg süt elde edilebilmektedir. Eskiden Ankara keçileri sağılmazlardı. Bu gün de iyi ve kaliteli yetiştirmelerde  keçiler sağılmaz ve  süt oğlaklara (yavrulara) bırakılır. Sütü sağılan hayvanların oğlakları iyi gelişmez ve cılız kalır, oğlak ölüm oranı yükselir ve tiftik kalitesi bozulur.

e) Diğer Verimleri : Ankara keçilerinin bunlardan başka deri, gübre ve bağırsak verimleri de vardır. Ankara keçilerinin derileri ince ve kalite bakımından üstündür. Çanta, ayakkabı ve eldiven ile süet ceket ve süet tayyör imalinde  başarı ile kullanılmaktadır.

Ankara keçisi daha ziyade bir mera hayvanı olduğu için gübrelerinin hepsi bir mahalde toplanamaz. Ancak kışın ağılda kaldıkları  zaman  gübreleri toplanabilir.

 

ANKARA KEÇİSİNİN YETİŞTİRME ÖZELLİKLERİ

 Ankara keçilerinde verim yönü tiftiktir. Bu nedenle yetiştiricilikte amaç, miktar ve kalite olarak üst düzeyde tiftik verimi sağlamak ve bu verimi elde edebileceği Ankara keçisini yetiştirmektir.

 Ankara keçileri sürülerinde etkili bir ayıklama ve seleksiyon yapabilmek için  hayvanların numaralandırılması gerekir. Bunun için plastik veya madeni kulak küpesi ile numaralama uygundur.

 

Damızlık olarak seçilecek ana keçilerde tiftik parlak ve kesafeti fazla, lüleler ondüleli  ve uzun, karın altı tamamen tiftikle örtülü, kulaklar yumuşak ve küçük olmalıdır. Tiftikte renkli ve kempli kıllar olmamalıdır. Memeler yuvarlak ve karın altına doğru uzanmış olmalıdır. Hayvanların sağlık durumu iyi olmalı ve dişler muntazam olmalıdır. Döl verimi yüksek,  gömlek ağırlığı ve tiftik kalitesi iyi, vücut kondisyonu  kuvvetli olan ana keçiler  6 yaşına kadar damızlık olarak kullanılır. 7 yaşından sonra tiftik kabalaşır ve  modullalı elyaf oranı artar.

İyi bir keçi sürüsünün teşkili için  tiftik verimi yüksek ve kaliteli tiftik veren keçiler seçilmelidir. Ancak damızlık seçiminde hayvanların 6 aylıktan küçük olmamasına dikkat etmek gerekir. Zira 6 aylıktan küçük hayvanlarda tiftik karakterleri henüz gelişmemiş olduğundan  seçim bizi yanıltabilir.

Tiftik verimi az ve tiftik kalitesi iyi olmayanların sürüden çıkarılması gerekir. Ayrıca yaşlı ve çeşitli kusurları olan, memesi körelmiş, iki yıl üst üste kısır kalmış keçiler de sürüden uzaklaştırılır. Sürüden ayıklanan keçiler kesime sevk edilir.

 

Sürüden uzaklaştırılan keçilerin yerine, genç hayvanlar arasından verimi yüksek olanların seçilip sürünün tamamlanması gerekir. Sürüye ilk defa katılacak hayvanların tiftik verimi ve kalitesine önem vermek gerekir. Tiftik verimi ve kalitesi  hayvan henüz bir yaşında iken, yani birinci kırkımda tespit edilebileceğinden, tiftik verimi ve kalitesi en iyi olanlar sürüye katılmalıdır. Ayrıca büyüme ve canlı ağırlığı da göz önünde bulundurmak gerekir. Büyümesi hızlı ve 1 yaş ağırlığı yüksek olanlar damızlıkta kullanılmalıdır. Damızlıkta kullanılacak keçiler ırkın genel yapısını iyi göstermelidir.

Damızlık olarak seçilecek tekeler bilinen bir yetiştiriciden alınmalı, genç, sağlıklı, beden yapısı sağlam ve kuvvetli, canlı, ateş mizaçlı olmalıdır. Testisler aşağı inmiş ve eşit olmalı, tek testisli olmamalıdır. Tekeler 8 yaşına kadar damızlıkta kullanılabilir.

Ankara keçi sürüsünde damızlık tekeler dışında kastre edilmiş (burulmuş) tekeler de bulunur. Bu kastre edilmiş tekelere erkeç denir. Damızlıkta kullanılan keçiler 1.5 – 2 kg tiftik verirken erkeçler 2-3 kg  tiftik verirler. Erkeç tiftikleri teke tiftiklerine göre daha ince, daha az yağıltılı ve daha parlaktır. Büyük işletmelerde sürünün 1/3ü ana keçi, 1/3ü çepiç ve 1/3ü erkeç ve tekelerden ibaret olmalıdır.

 

ANKARA KEÇİSİNİN BAKIM VE BESLENMESİ

Asil ve hassas bir hayvan olan Ankara keçilerinin bakım ve beslenmelerine  itina göstermek gereklidir. Modern bir ağılda yetiştirilen Ankara keçileri, özellikle oğlakları sağlıklı olurlar. Bu nedenle, Ankara keçileri için yapılacak ağıllar yağmur suları ve sel baskınına uğramayacak kuru bir yerde olması, hayvan başına yemlik ve otluk  dahil 2-2,5 m2 lik bir yerin hesaplanması gerekmektedir. Oğlaklar ve gebe keçiler için ağıllarda ayrı bölmeler, hastalar için de ayrı yerler bulunmalıdır.

 

Ankara keçileri mera hayvanıdır. Mera olanaklarından yoksun yerlerde yapılan Ankara keçisi yetiştiriciliği ekonomik olmamaktadır. Ankara keçileri mera otlarından kekik, yavşan, ekşi çöven, güvercin gözü, kır yoncası, özerlik, dağ çiçeği, yavru ağzı, kuzu kulağı, sirken, geven, ayrık, sığır kuyruğu, sakız otu, koyun gözü,  kurt kulağı, yardak (yandak),  gibi otları severek yerler. Kısa otlu kıraç meraları en iyi tiftik keçileri değerlendirir.

Yetiştiriciler kışın Ankara keçilerine ağaç yaprakları da yedirmektedirler.  Çam, karaağaç, sedir, ardıç, ahlat, söğüt, dişbudak gibi ağaçların yapraklarını da  yerlerse de  en çok sevdikleri yiyecek çeşitli meşe yapraklarıdır. Ankara keçileri yaprak yemeyi çok sevmelerine rağmen, kıl keçiler gibi ağaçlara tırmanıp zarar vermezler.

Genel olarak iyi bir mer’a, Ankara keçisinin besin maddeleri bakımından yaşama ve verim payı ihtiyaçlarının tamamını karşılar. Böyle bir merada  otlayan keçilere mineral blokları dışında  ilave bir yem vermeye gerek yoktur.

Bu nedenle, meraya dayalı bu hayvancılık dalında meradan yararlanma süresi uzadıkça gelir de o oranda artar.

Meraların yetersiz olduğu kış aylarında, sıfat ve gebeliğin ileri olduğu dönemlerde Ankara Keçilerine ilave yem vermek gerekmektedir.  Bu hayvanların kaba ve kesif yem ihtiyaçları diğer çiftlik hayvanlarına  göre daha azdır. Bu durum yetiştirmenin ekonomisi yönünden önemli bir faktör olarak bilinir.

Ancak, Ankara keçisi çevre ve mera değişikliğinden çok etkilenir ve tiftiği hemen özelliğini kaybeder.

Ankara keçilerine kaba yem olarak kuru ot, kuru yonca verilmelidir.  Kaba yem ihtiyacı canlı ağırlığın 1/30 u olarak hesap edilir.  Kaba yem dışında, protein, yağ ve karbonhidrat ihtiyacını kapatacak  miktarda da   kesif yem vermek gerekir.

Ankara keçisi için fiğ dışındaki dane yemlerle küspe tavsiye edilir. Fiğ Ankara keçisi için zararlı olabileceği gibi, diğer çiftlik hayvanlarına nazaran bunların ham yağı hazmedebilmeleri de güçtür.

Hayvanların mineral madde ihtiyaçlarını ya hazır mineral bloklarıyla karşılamalı veya mineral maddeler kesif yemlerine karıştırılarak verilmelidir. Vitamin ve mineral maddelerden yoksun veya yetersiz yemler hayvandan beklenen verimlerinde büyük düşüşlere sebep olur.

 

 

 

BU KEÇİLER AZALDI YANİ YOK OLMAK ÜZERE SAYIN TARIM VE ORMAN BAKANI BU KONUYLA ACİL OLARAK İLGİLENMELİ