”Tezek!!”

Tezek, yakıt olarak kullanılan kurutulmuş sığır dışkısıdır. Genelde büyükbaş hayvanların dışkısı henüz sıcakken, yani hayvan dışkıyı bırakır bırakmaz kolay tutuşsun diye içine biraz ot, saman karıştırılarak iki el kullanılarak hamur açar gibi düzleştirilip yuvarlaklaştırılır ve daha sonra kuruyunca kolayca kaldırılabilsin diye düz bir zemine çoğunlukla da bina duvarlarına yapıştırılırlar. Büyük baş ve küçükbaş hayvanlarının mayısları (hayvan gübresi) kurutularak yakıt olarak kullanılan bir çeşit katı yakıttır. Ayrıca tarımda da kullanılır.

Ahırda hayvanların altından çıkan mayıs tezgelelerle (dört kollu ahşap taşıma kabı) veya sepetle serilecek alana götürülüp dökülür. Bu dökme işlemi yaklaşık 15 veya 20 cm kalınlığına gelene kadar serili bir şekilde kurutulmaya bırakılır. Kurutma süresi bittikten sonra bel küreği ile kare veya dörtgen şeklin de kalıplara ayrılır ve ardışık sıra halinde dizilir. Bu kurutma işleminin birinci aşamasıdır. Daha sonra kuruyan tezekler, ikinci ve son aşama olarak büyük yığınlar haline getirilir. Bu işlem de sıralı halde yapılır. Kurutulan tezekler, kışa hazırlık olmak üzere “kalak” denilen depolama yığını işlemine tabii tutulur. Bu tür tezeklerin ısı kalorisi, Küçükbaş hayvanların mayıslarından yapılan tezeklerin ısı kalorisinden düşüktür. Anadolu’da, hayvancılığın yaygın olduğu ve kış şartlarının ağır geçtiği bölgelerde yakacak olarak büyükbaş hayvan dışkısından (hayvan gübresinden) elde edilen tezek özellikle fazla sayıda büyükbaş besi hayvanının dışkısı, kış boyunca köylerde açık alanlara öbek öbek biriktirilir. Bahar aylarında bu öbekler belirli kalınlıkta düzleştirilir. Bir müddet sonra iyice kurumaya yüz tutmuş olan dışkı üzerinde loğ taşı ile düzleştirme ve baskıya dayalı sertleştirme işlemi yapılır. Çünkü baskı tezekte sıkılık sağlamak suretiyle, onun sobada dayanıklılığını artıracak, uzun süre yanmasını sağlayacaktır. Yaz aylarında ise baskıya alınmış ve tamamına yakını kurumuş durumda olan dışkı, bel küreği ile kareler şeklinde kesilir. Kesilme esnasında tezekler, kenarları üzerine birbirlerine destek olacak şekilde, güneşte kurumaya terk edilir. Kışın ısınma maksatlı olarak yakılan tezeğin yapılmasında da küçük çaplı loğ taşının kullanımı tezeğin yoğunluğunu artırmaktadır.

Kaynak:Vikipedi